Tarım faaliyetlerinde deneyimli çiftçiler, elbette, tarlanın ne zaman sürüldüğü konusunda tam bilgiye sahiptir. Ancak çiftçiliğe yeni başlayacak olanlar Tarlayı Ne Zaman Sürmeli hakkında bilgi almak isterler.
Tarla ne zaman sürülür? Ürüne Göre Nadas Programı başlığımızda tarla sürmenin amaçları ve çiftçilere yol gösterecek nadas uygulamaları hakkında detaylı bilgiler vereceğiz.
Tarla Ne Zaman Sürülür?
Ülkemizde her bölgenin iklim koşulları farklı olduğundan, bölgelere göre hava sıcaklığı ve toprak sıcaklığı dikkate alınarak tarla tarım çalışmaları ve faaliyetleri yürütüldüğü için hasat ve ekim zamanları da farklılık göstermektedir.
Tarla ne zaman sürülür? Konuyla ilgili araştırma yapıldığında örneğin sonbaharda tarla sürme yapılırsa tarla çoğaltma gibi faaliyetler yapılır ve ilk baharla birlikte tarlada yabancı ot ve yabancı otlarla mücadele zorlaşır. Güz sürümü su tutma açısından tarlanın daha verimli olmasını sağlar ve tarlaya kapatmadan sadece 2-3 kez kazayağı çekilerek iş tamamlanır. Tarladan yüksek verim almak için her zaman sonbahar mevsiminde sürülür. Yazın ekilecek ürünler için tarlanın mutlaka sonbahardan itibaren sürülmesi gerekir. Bunun yerine İlkbahar da tarla sürümü yapıldığında ise tarlanın her yeri aynı olmadığı için, bazı yerlere pulluk batmamakta, bazı yerler de ise çamurlu olmaktadır. Bu durumda keseği eritmek için uğraşılmaktadır.
Tarla sürümü (nadas) İlkbaharda mı Sonbaharda mı yapılmalı? Hangi sürüm daha iyi verim sağlar? merak ediliyor.
Hangi Mevsimde Nadas Yapılır?
Tarlayı sürerek toprağın verimliliğini artırmak istiyorsanız, tarlanın yeraltı suyunu alabilmesi için sonbaharda sürüm yapılmalıdır.
Bu şekilde hem sap kalıntıları daha çabuk çürür hem de baharda yapılan sürümde kesek çıkar çamur olur onu ekime hazırlamak ise zor olacağından yağmurun yağmasını beklemek gerekmektedir.
Sonbahar aylarında yani güzde tarla sürülürse bahara kadar tarla otlanacaktır ancak bunun da çözümü oldukça kolaydır.
2 kez kaz ayağı çekince birşye kalmaz ve yeşillenen otlarda tarlaya azot bırakacak ve ikilemenin maliyeti dönüme 0.5 litre oda 2 lira yanı 3 kilo buğday parası 300 kilo verim aldığını düşünürsek %1 lik bir oran 2 kere yapsa %2 hem tarla tavında hazır olacak hem taban suyunu alacaktır. Bu şekilde güz sürümü yapıldığında istenen zaman da kuru da yada yaşta ekim yapma şansı olacaktır.
Yani sonbahar da verimi için tarla sürümü daha iyidir diyebiliriz. Sonbahar aylarında sürüm yapılıp üzerinden kış ve don geçtiğinden tarlada ki kesekleri kabartır ve ufalar, baharın tekerin çiğnediği yerler çok sertleşir.
Tarlalar hangi mevsimde sürülür?
- Baharda yeşil bitki ekilecek tarlalar için Güz sürümü sonbahar mevsiminde
- Nadasa bırakılacak tarlalar için bahar sürümü ilk bahar mevsiminde
- Mevsimi ocak ayında kışı ılık geçen yerlerde ilkbaharda ekilecek tarlalar sürülür ve açmalar yapılır.
Diğer aylarda yapılan tarla sürüm faaliyetleri şöyledir:
| Aylar | Aylara Göre Tarla Sürme ve Diğer Faaliyetler |
|---|---|
| Ocak | Kışı ılık geçen yerlerde ilkbaharda ekilecek tarlalar sürülür ve açmalar yapılır. Ekimle birlikte gübre verilmemiş tarlalara gereken gübreler verilir. |
| Şubat | Bazı ılık bölgelerde ilkbahar ekimleri için toprak işlemesi ce sürümü yapılır. |
| Mart | Toplu meyvecilik kurulacak sahalar ile eski tesisler sürülür ve gübrelenir. Her türlü tarla ziraati için toprak işlemesine devam edilir. İşleme ile birlikte gübreleme yapılır. |
| Nisan | Nadas için toprak işleme nisan ayında başlar, ekim ayına kadar sürer. |
| Mayıs | Bahçelerde toprak işlemesi çapa ve sürüm şeklinde devam eder. Toprak işlemesiyle birlikte ihtiyaç olduğu takdirde azotlu gübreler verilir. Bağlarda toprak işlemesi çapa ve sürüm şeklinde devam eder. Toprak işlemesiyle birlikte ihtiyaç olduğu takdirde azotlu gübreler verilir. Bahçede her türlü bakım, taçlandırma, budama, uç alma, çap ve sulama işleri yapılır. |
| Haziran | Haziran ayında artık toprak sürümü bitmiş olmalıdır. Fakat anızlar bozularak da ikinci mahsul ekimi için toprak hazırlığı yapılmalıdır. |
| Temmuz | Hububat hasadı yapılmasının akabinde gölge tavında tarlaların sürümüne başlanması gereklidir. |
| Ağustos | Ağustos ayında hububat ve ayçiçeği anızlarında tarla sürümlerine devam edilmelidir. |
| Eylül | Eylül’ de artık her türlü güzlük ve bahar ekimleri için toprak sürümü ve hazırlığı yapılır. Sürülmüş tarlalara ekim için ikileme ve üçlemesi yapılır. Sürümle birlikte gübreleme de devam eder. Hububat ve ayçiçeği anızlarında tarla sürümlerine devam edilir. |
| Ekim | Her türlü güzlük ve bahar ekimleri için toprak sürümü ve hazırlığı yapılır. Sürümle birlikte toprakta geç erime yapan gübreler ile çiftlik gübreleri verilebilir. İkileme ve üçlemeler devam eder. Sürme ve Zabrus için tohumluk ilaçlamaları yapılır. |
| Kasım | Her türlü güzlük ve bahar ekimleri için toprak sürümü ve hazırlığı yapılır. |
| Aralık | Bahar ekimleri için toprak sürümü ve hazırlığı yapılır. |
Tavsiye edilen ise kışa girmeden hemen hasat sonrasında toprağın sürülmesidir.
Toprak işleme ve sürme zamanı ekim nöbeti sistemine ve amacına göre değişir. Nadas uygulanan yerlerde ilk sürüm erken ilkbaharda toprak tava gelir gelmez yapılır. Aynı şekilde bir üründen hemen sonra tahıl ekilecekse bu ürünün hasadından hemen sonra sürüm yapılarak tohum yatağı hazırlığı yapılmalıdır. Nadas ise toprağın bir yıl ekilip, diğer yıl toprağın nemlendirilmesi ve rekoltesini artırmak gibi çeşitli amaçlar ise boş bırakılarak işlem yapılmamasıdır Nadas ülkemizde yağışların yetersiz olduğu yerlerde yapılır.
Nadas ne zaman yapılır?
Nadas: Tarlalara düşen yağışın her yıl ürün veremeyecek kadar az olduğu yerlerde toprağın 1 yıl süreyle boş bırakılması işlemidir.
Türkiye’de nadas genellikle kış mevsimine girmeden hasat zamanından sonra yapılır. Nadas için en uygun mevsimin sonbahar olduğu bilinmektedir.
Nadas, kuru tarım yapılan bölgelerde uygulanmaktadır.
Tarladan yüksek verim alabilmek için iki yılda bir ürün alınır ve iki ekim yılı arasına bir “nadas yılı” koymak zorunludur. Ülkemizde nadas uygulaması 2 yılda bir ürün yerine 3 yılda bir , 3 yılda 2 ürün düzenlemesi yapılarak uygulanmaktadır. Nadas zamanı geldiğinde bazı yem bitkilerinin (macar fiği, kışlık mercimek, yem bezelyesi gibi.) ekimi yapılabilir.
Nadas ülkemizde kuru tarım bölgelerinde uygulanır. Ülkemizde yağış şartlarına göre, Karadeniz, Marmara ve Ege bölgelerinde nadasa ihtiyaç olmaz ancak kuru tarım yapılan İç, Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerimizde sulama veya nadas yöntemi zorunludur. Verimli bir ekim alanı oluşturmak kuru tarımda oldukça önemlidir. Su kaynaklarının ve yağışın kısıtlı ve az olduğu bölgelerde ve alanlarda tarım yapılmasına olanak sağlayan kuru tarım yöntemleri daha çok tercih edilir.
Kuru tarım için seçilen:
- Darı
- Balkagil
- Mısır
- Tahıl çeşitleri
- Bezelye
- Fasulye
- Bamya
- Karpuz
gibi bitkilerden yüksek verim alabilmek için erkenci türleri seçmek gereklidir.
Nadas uygulamaları ile bakliyat ve hububat başta olmak üzere birçok kuru tarım ürünü en yüksek kalitede yetiştirilebilmektedir. Yağış oranının çok düşük olduğu bölgelerde kuru tarımda bazen iki yılda bir, bazen 4-5 yılda bir arazinizi nadasa bırakmanız tercih edilir.
Kurak ve yarı kurak bölgelerde uygulanan bir bitki yetiştirme sistemi olan nadas, ekilecek tarlanın zararlı otlardan temizlenerek verimini artırmak için dinlenmeye bırakılması işlemidir. Toprağın nemini artırmak için nadas uygulaması yapılır.
Birincil amacı toprağın nemini arttırmaktır ancak diğer nadas uygulamalarının amaçlarını şu şekilde sıralayabiliriz:
- Toprakta bulunan organik madde miktarını artırmak,
- Bitki besin maddelerinin alınabilirliğini sağlamak,
- Toprakta bulunan zararlı ve yabancı otları yok etmek,
- Yabancı ot kontrolü yanında zararlı ve hastalıklarla da mücadele etme fırsatı sunar.
- Nadas yapılarak bir sonraki yıl toprağın rekolte miktarı artırılmaktadır.
| Ülkemizde nadas tarımının en fazla uygulandığı bölge | İç Anadolu Bölgesidir. |
| Ülkemizde nadas tarımının en az uygulandığı bölge | Karadeniz bölgesidir. |
| Değişen oranlarda (%0-40) nadas uygulaması | Sahil bölgelerimizin iç kesimleridir. |
Bölgesel olarak yıllık 400 mm’nin altında yağış alan ve yağış oranların yoğun olarak kış ve ilkbahar aylarında düştüğü, yaygın olarak serin iklim tahılları yetiştiriciliğinin yapıldığı Orta Anadolu, Geçit Bölgeleri ve Güneydoğu Anadolu gibi kurak ve yarı kurak bölgelerde her yıl 4 milyon hektara yakın bir alan nadasa bırakılmaktadır. Kurak bölgeler olarak bilinen bu bölgelerde ardarda tahıl üretimi yağış eksikliği nedeni ile yapılamaz, üst üste tahıl üretimi yapılamadığından dolayı da, araya bir yıl nadas sokularak nadası takip eden yılın ekim ayına kadar iyi bir çıkış için toprakta nem biriktirilmeye çalışılır.
Bu şekilde kurak bölgelerde tahıl hasadının yapıldığı Haziran-Temmuz aylarından itibaren tarla 14-15 ay süreyle nadasa bırakılır, ancak takip eden yılın Eylül-Ekim ayında tekrar tahıl ekimi yapılır.
Nadas yılında tarlaya düşen toplam yağışın ekime kadar ancak yüzde 20’si toprakta tutulur. (Buna örnek olarak ise 500 mm yağış düşmüşse, bunun nadas süresince ancak 100 mm kadarı toprakta birikir). Yine de tutulan su çoğu zaman iyi bir çıkışa olanak sağlamaktadır.
Kuru tarım alanlarından yapılan nadas türleri, yapılış zamanına ve yapılış şekline göre şu şekilde isimlendirilir:
- Güz nadası
- Yarım nadas
- Tam nadas
- Kara nadas
- Anızlı nadas
Kara nadas için toprak işleme Mart veya Nisan aylarında başlar ve Ekim ayına kadar sürer. Hasat sonrası gölge tavı yapılmayan bu alanlarda anız bozulması uygulanmaz. Kurak bölgelerde uygulanır. İlkbaharda tarlanın 2/3’ü otlatıldıktan sonra ilk işleme pullukla yapılır.
Nadas yapılacak alanların ürüne göre yapılacağı ayları Ürüne Göre Nadas Programında aşağıdaki tablodan inceleyebilirsiniz.
| Nadas Çeşitleri | Nadas Programı |
|---|---|
| Kara nadas | Ülkemizde en yaygın uygulanan Kara Nadas için toprak işleme Mart veya Nisan ayında başlar, ekim ayına kadar sürer. Tarla hasattan ertesi yıl sonraki ekim zamanına kadar yaklaşık 15 ay boş bırakılır. İlk sürün erken ilkbaharda yapılır. |
| Tam nadas | İlk toprak işlemenin sonbaharda yapılması hariç kara nadasa benzemektedir. Kara nadasa benzeyen tam nadas uygulaması ülkemizde yaygın değildir. |
| Yarım nadası | Tarla hasattan, ilkbahara ekimine kadar boş bırakılır. Nadas için ilk işleme sonbahardadır. |
| Güz nadası | Anız bozmadan, kış ekimine kadar tarlanın birkaç ay boş olduğu, kısa süreli bir nadas türüdür |
| Anızlı nadas | Erozyonu önlemek ve fazla su biriktirmek için daha fazla anız ve saman bırakılarak yapılır. İlk işleme ilkbahara ve sonbaharda yapılır. Kuru tarım sisteminde kış sonu tarlaya girilebildiği zaman Mart sonu, Nisan başı gibi yapılır. Yabancı otlar büyüdükçe ikileme, üçleme yapılır. Anızlı nadas kara nadasa göre daha faydalıdır. |
| Bostan nadası | Tam ya da kara nadas uygulanan tarlaya kavun karpuz ekilerek hem topraktan istifade edilir, hem de gelecek ürün için ot savaşı yapılır. Tarla hasattan ertesi yıl bostan ekimine kadar boş kalır. |
Ülkemizde yıllık yağışın 400 mm’yi aştığı yerlerde nadas uygulaması verimi artırmadığından, nadas yerine ürün rotasyonu örneğin buğday-baklagil döngüsü daha faydalıdır.
Nadas uygulamaları sayesinde birim alandan alınacak verim daha yüksek oranlardadır. Bu nedenle, gerektiğinde arazinizin ürün rotasyonunu iki yıldan dört yıla kadar uzatabilirsiniz. Ayrıca tarlaya zaman zaman belirttiğiniz zamanlarda bakliyat ekerek toprak kalitesini artırabilirsiniz.
Yağışların az olduğu bölgelerde tercih edilen kuru tarımda sürülmüş tarlalar ekilmez. Kuru tarım ve nadas uygulamalarında tarlalar boşaldığında tarla sürme işlemi yapılır, boş arazide yabancı ot kontrolü yapılır, toprağa karışan ot humusa dönüşür.
Sebze tarımında 5 yıllık bir ekim nöbeti örneği
Bölgenin iklim ve toprak özelliklerine bakılarak, en yüksek ve en kaliteli üretimi sağlamak için değişik kültür bitkilerinin birbirlerini karşılıklı olarak destekleyebilecek ve tamamlayabilecek şekilde ardı ardına yetiştirilmesine ekim nöbeti denir.
Ekim nöbeti kavramı için:
- Münavebe
- Nöbetleşme
- Ekim sırası
- Rotasyon gibi deyimlerde kullanılmaktadır.
| SEBZE TÜRLERİ | 1. YIL | 2. YIL | 3. YIL | 4. YIL | 5. YIL |
|---|---|---|---|---|---|
| Havuç | Soğan | Silaj bitkisi (yulaf+fiğ) | Pırasa | Lahana Pancar, tatlı mısır | |
| Soğan | Patates | Havuç | Lahana | Nadas, Baklagil, üçgül | |
| Kırmız pancar Ispanak | Marul | Ayçiçeği | Hıyar | Ispanak |
Eğer bir tarım arazisinde sürekli olarak aynı kültür bitkisi yetiştirilirse buna monokültür (tek bitki tarımı) denir.
Tek bitki tarımında yıllarca aynı bitkinin değiştirilmeden yetiştirilmesi sonucunda toprak yorgunluğu görülür ve verim düşmeye başlar. Verimin artırılması için de tarla nadas bırakılmalı yada rekoltesinin yükseltilmesi için ekim nöbeti uygulanmalıdır.
Tarla kaç santim sürülmeli?
Buğday tarlası 15 cm sürülmelidir. Toprak işleme sırasında 30 cm ara verilecekse 3-10″ pulluk, 27.5 cm pulluk sürülecekse 4-8″ pulluk kullanılacaktır. Tarlanın sürme derinliği tarla koşullarına, ekilecek ürüne ve kullanılan makine ve pulluğa göre değişmektedir.
Toprağı derin sürmenin faydaları nelerdir?
Derin sürmenin faydası, alt zemindeki taze toprağı en üste çıkarmak ve toprağın su tutma oranını arttırmaktır.
Ancak başka bir görüşe göre toprağın dipten yukarıya doğru derin sürülmesi sonucu verimin düşmesine neden olur. Toprağı pullukla derine sürerek fayda aramak yerine dip kazıcı ve keski denilen makinelerle birkaç yılda bir toprağı sürmenin faydalı olacağı düşünülmektedir.
Tarlaya tırmık çekmenin faydaları nelerdir?
Tarlanın tırmıklanması toprağın havalanması için faydalıdır. Tırmıklamadan önceki bir programa göre:
- Güz mevsiminde tarla sürülmez hasat sonrası olduğu gibi bırakılır.
- Bahar geldiğinde ve toprak tava geldiği zaman pullukla sürülür.
- Yağmurlar sonrasında pullukla 2. kez sürülür.
- Ekim ayı geldiğinde ise tırmık veya kazayağı aleti ilet tesviye edilir.
- Ekim zamanında ekim yapılır.
Kış mevsimi öncesi ve sonrası tarlayı sürmekte tereddüt olsa da iklime, ürüne ve tarlanın durumuna göre değişiklik göstermektedir.
