Yeni Engelli Hakları (DEVLET DESTEKLERİ)

Engelli vatandaşlarımız için bir çok hak ve yardım bulunmaktadır. Bunlar için haklarından, yapılan yardımlardan, dayanışma vakıflarından, eğitimlerinden, maaşlarından, yapılan yardım ve kampanyalardan, yüzde 40 engelli haklarından, genç engelli hakları ve eğitim,  özel sektörde ve kamuda çalışan engelli haklarından, iş imkanlarından bahsettik. Engelli vatandaşlarımızın merak ettiği tüm konuları araştırdık.

Yüzde 40 oranı ve Altı Engelli Hakları

Yüzde 4 oranında engele sahip vatandaş için 5378 sayılı Engelliler Yasası kapsamında hakları belirtilmektedir. Bizde bu engelli haklarından bahsedelim;

• Erken emeklilik hakları vardır.
• 18 yaşını tamamlamamış olan ve %40 engele sahip olan bireylere şartlara uygun ise maaş bağlanmaktadır.
• Kimlik kartı ve sosyal hayat için sunulan kolaylıklardan yararlanabilirler.
• 3. derecedeki vergi indiriminden yararlanabilirler. (gelir vergisi)
• Engelli olarak çalışan memurlara sağlanan özel haklardan yararlanabilirler.
• Engelli vatandaşlara bakan kişilere bakım aylığı verilmektedir. Ancak sigortalı çalışan vatandaşlar bu aylıktan yararlanamazlar.

Genç Engellilerin Eğitim Hakları

Genç engelli eğitimi ve hakları araştırmaları sonucunda;

• Madde 42: Devlet durumları sebebiyle özel eğitime ihtiyacı olanların topluma yararlı kılacak tedbirleri alır. Engelli bireyler temel eğitim ilkeleri doğrultusunda genel eğitim, özel eğitim ve mesleki eğitim görme haklarını kullanabilmektedirler. 
• 5378 sayılı Engelliler Kanunu’nun 5. maddesinde; Hiçbir gerekçeyle engellilerin eğitim alması engellenemez. Engelli çocuklara, gençlere ve yetişkinlere özel durumları ve farklılıkları dikkate alınarak, bütünleştirilmiş ortamlarda ve engelli olmayanlarla eşit eğitim imkanı sağlanır. İbaresi yer almaktadır.

Zihinsel, duygusal, ruhsal, fiziksel, konuşma ve davranış güçlüğüne sahip engelli bireylerin engellilik halini ortadan kaldırmak veya en aza indirmeye çalışmak, yeteneklerini üst seviyelere çıkarmak, öz bakım, becerilerini keşfetmek, topluma uyumlarını sağlamak, yönlendirmek, bağımsız yaşam ve mesleki becerilerine sahip edindirmek amacı ile verilen ve yapılan eğitimlerin kurumlarına rehabilitasyon merkezi veya özel eğitim okulları denmektedir. Yönetmelikteki 29. Maddeye göre;

• Engelli bireyin sağlık raporunda %20 engelli olduğu tespit edilmiş ise özel eğitim değerlendirme kurallarınca da eğitsel değerlendirme ve tanılaması yapıldıktan sonra raporda destek eğitimi almasının önerilmesi var ise, engelli bireye kurumlarca aylık belirtilen tutar karşısında 1 aydan 4 saat grup halinde eğitim verilmesi, 1 ayda en az 8 ders saati ise bireysel eğitim verilmesi, örgün eğitime devam edeceğinin belgelendirilmesi gerekmektedir.
• Engelli hiç bir birey eğitimden muaf edilemez. Ayrıca işitme engelli öğrenciler meslek liselerine sınavsız giriş yapabilirler.
• YÖK’ün onay verdiği durumlarda üniversite sınavına girmeden Güzel Sanatlar Bölümlerine girme hakları vardır.
• Açık öğretim fakültelerinde okuyan bireyler harç ücreti ödememektedir.
• KYK yurtlarında öncelik hakları vardır.
• Engelli bireylere bazı üniversitelerin ek puan verebilmesi mümkündür.
• Okula gidemeyecek olan engelli bireylerin evde eğitim hakları vardır.

Bu haktan yararlanmak isteyen aileler; Rehberlik ve Araştırma Merkezi ile görüşerek gerekli olan raporları hazırlayarak başvuru yaparak bilgi alabilirler. Buradaki eğitimler öğrencinin engeline göre belirlenir. Engelli her birey tüm eğitimleri alabilme hakkına sahiptir.

Yeni Engelli Hakları Nelerdir? 2021

2021 yılı engelli haklarını listeledik.

• Tayin Hakları,
• Kurumsal Alanda İndirim,
• %3 su, fatura, doğalgaz, elektrik indirim hakkı,
• Erken emeklilik hakları,
• Kamusal tüm indirim hakları,
• Ulaşım alanında indirim hakkı,
• Engelli çalışan hakları,
• Engelli ebeveyn hakkı,
• Sosyal yardım hakları,
• Araç alımlarında indirim,
• Özel eğitim hakları,
• Tıbbi malzeme alım hakları,
• Araç alımlarında indirim,
• EKPSS’ ye girme hakkı,
• Müze ve ören yerlerine girme hakkı,
• Özel eğitim hakları,
• Oyun bayilikleri,
• Emlak vergisi,
• Engelli sporcular,
• Erişebilirlik hakları,
• Toki çekilişleri,
• Devlet tiyatrolarında indirim,
• Muayene öncelik hakları,
• Sağlık raporu alımı,
• Meslek edinme hakkı,
• Engelli Kimlik Kartı,
• Engelli sorunlarını danışma,
• İşitme engellilerin hakları,
• Belediye hizmetleri,
• KDV muafiyeti,
• fizik tedavi seansları,
• Konutta düzenleme,
• Korumalı iş yerleri (İşgücü piyasasına kazandırılmaları güç olan ruhsal veya zihinsel engelli bireylere istihdam oluşturmak amacıyla Devlet tarafından mali ve teknik olarak desteklenen, çalışma ortamını özel olarak düzenlenen işyerleridir),
• Engelli seçmenler,
• Orta öğretimde ortak sınavlardan muafiyet,
• Ulaşım indirimleri,
• Bakıma muhtaç yakını olan er ve erbaş,
• Konutlarda emlak vergisi muafiyeti,
• Gümrük vergisi muafiyeti,
• İletişim şirketlerinin engelli indirimleri,
• Milli parklar, tabiatı koruma alanları ve tabiat parklarına girişte engelli indirimi,
• Engelli ÖTV ve MTV muafiyet hakları,
• Araç park etmede hakları,
• Devlet tiyatrolarında gösterileri ücretsiz izleme hakları,
• İşkur, KOSGEB, Halk eğitim merkezleri gibi yerlerde engellilere özel meslek edindirme kursları,
• Kredi Yurtlar Kurumu Engelli hakları (KYK),
• Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı engelli yardımları.

Anayasanın maddelerine değinirsek, engelliler hakkında alınacak tedbirlerin eşitlik ilkesine aykırı olamayacağı ifadesi ile;

• Anayasanın 49. maddesi; ”Çalışmak, herkesin hakkı ve ödevidir.”
• Anayasanın 42. maddesi 8. fıkrası; ”Devlet, durumları sebebiyle özel eğitime ihtiyacı olanları topluma yararlı kılacak tedbirleri alır.”
• Anayasanın 50. maddesi 2. fıkrası; Bedeni veya ruhi yetersizliği olanların çalışma şartları bakımından özel olarak korunurlar.”
• Anayasanın 70. maddesi; Her Türk kamu hizmetlerine girme hakkına sahiptir.”
• Yine 70. maddenin 2. fıkrasına göre; ”Hizmete alınmada, görevin gerektirdiği niteliklerden başka hiç bir ayırım gözetilmez.”
• 5378 Sayılı Engelliler Yasası madde 15: ”Hiçbir gerekçeyle engellilerin eğitim alması engellenemez. Engelli çocuklara, gençlere ve yetişkinlere, özel durumları ve farklılıkları dikkate alınarak, bütünleştirilmiş ortamlarda ve engelli olmayanlarla eşit eğitim imkanı sağlanır.”

Özel Sektörde Çalışan Engelli Hakları

Günümüzde engellilere tanınan pek çok haklar vardır. Bu haklar hem sosyal hem eğitim, hem de iş sektörü için geçerlidir. Mevzuata göre %40 oranında üstünde engelli raporu olanlar kanun olarak rahatsızlık dahi olsa engelli sayılmaktadır. Ve yukarıda belirttiğimiz tüm haklardan yararlanabilirler. %50 ve üzeri sayıda işçi çalıştıran özel sektörde çalışan sayısının en az %4′ ü engelli olan çalışan personel çalıştırmak zorundadır. Bu bağlamda engelli çalışanların istihdam olmaları diğer çalışanlara göre daha kolay olacaktır. İstihdam haklarından yararlanmak ilk olarak engelli personele tanınır. Yine özel sektör iş ilanlarını da iş-kur, ve iş ilanı veren sitelerden görebilir ve başvurabilirsiniz.

Kamuda Çalışan Engelli Hakları 2021

Kamu sektöründe de engelli kadrosu açılır ve bu bireyler kamuda çalışmaya hak kazanırlar. İstihdam hakları, tayin hakları, nöbet hakları, izin hakları, mazeret izni, çalışma saatinde değişiklik, çocukları olanların çalışma saati ve mesaiyi gibi haklara sahiplerdir. 50 ve üzerinde çalışanı bulanan bir kamu sektörü %4 oranında engelli çalışan alma zorunluluğuna sahiptir. Bununla beraber sigortalarını da tam olarak yatırmak zorundadırlar. Çocuğu olanların ise gelir vergisi indirim hakkı, nöbet ve mesailerden muafiyet, erken emekli olma hakları vardır.

Engelli Vatandaşların Emeklilik Hakkı

Engel derecelerine göre emekli olmak için aşağıdaki şartları taşımaları gerekmektedirler. Bunlar;

• 08.1991 tarihinden önce 12 yıldan daha fazla sigortalılık süresi olanların engelli dereceleri fark etmeksizin; 15 yıl ve 3.600 prim günü ile emekli olmaları gerekir.
• 08.2003 tarihinden sonra sigortalı olan ikinci dereceden engelli bireyler ise 18 yıl ve 4.000 prim günü,
• Üçüncü dereceden engelliler ise 20 yıl 4.400 prim gününü doldurduktan sonra emekli olabilirler.

Engellilere Yapılan Yardımlar

Engellilere yapılan yardımlar adına bir çok sosyal ve maddi yardımlar bulunmaktadır.

• Erzak yardımı,
• Maaş yardımı,
• Özel eğitim dersleri,
• Araç destekleri,
• Gıda ve barınma yardımları,
• Yakacak yardımı,
• Evde bakım hizmetleri,
• Sağlık yardımları,
• Yurt yardımı.

Bulunmaktadır. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı sayfasından tüm sosyal yardımları inceleyebilirsiniz.

Engellilere Yapılan Sosyal Yardımlar

Engelliler için sosyal yardımlar ve kampanyalar özel kurumlar ve devlet tarafından yapılmaktadır. Başta Aile Sosyal Politikalar Bakanlığı, Valilikler, Kaymakamlar, SYDV’ ler, Vakıflar Müdürlüğü, Belediyeler önde gelerek özel şirketler de kurumlarda bu destekleri vermektedir. Hem sosyal olarak hem de maddi destek veren kurum ve vakıflar;

• Evde bakım maaşının verilmesi,
• Engelli aylığı bağlanması,
• Muhtaç aylığının bağlaması.

Evde bakım maaşı %5 ve üzeri engeli bulunan vatandaşlara ve bakımlarını karşılayamayacak durumda olan kişilere verilen ücrettir. Her ay ödenmektedir. Muhtaç aylığı ise Vakıflar Genel Müdürlüğünce maaşa bağlanır ve %40 ve üzerinde olan birey ve çocuklara, anne babası olmayan küçük çocuklara verilmektedir. Sosyal güvencesi bulunmayan, gelir getirecek bir duruma sahip olmayan, mahkeme kararı ile kanunen bakım altına alınmamış olması ve aylık gelire sahip olmayan kişilere verilir. Bulunduğunuz il ve ilçelerdeki Belediye, Vakıflar Genel Müdürlüğü ve Kaymakamlıklara başvurarak yardım alabilirsiniz.

Engellilere Yapılan Yardım Kampanyaları Nelerdir?

Engelli kampanyalarını sıraladığımızda birden çok kampanya mevcuttur. Bunlar;

• Motorlu taşıt muafiyeti,
• Engelli araçlar için öncelik hakları,
• KDV muafiyeti,
• Vergi indirimleri,
• Konutlarda emlak vergisi,
• Özel eğitim hakkı,
• Muayene öncelik hakkı,
• Engelli istihdamı,
• Emlak vergisi.

Tüm bunların indirimleri ve kampanyalarından yararlanabilirsiniz.

Engelli Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıfları

Engelli vatandaşların ihtiyacı olan ortopedik ve diğer yardımcı araç- gereçler sosyal güvenlik kurumları tarafından karşılanmaktadır. Ekonomik yoksunluk içinde olan vatandaşlar için ise İl/ilçe Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıflarına müracaat ederek tüm maddi ve sosyal yardım ile ihtiyaçlarını alabilirler. Sosyal güvenlik kurumları tarafından karşılanmayan bazı ihtiyaç ve durumlar da ise özel vakıflar araya girerek gerekli araç gereçlerini ve ihtiyaçlarını karşılarlar. Engelli vakıflarına başvuru yaparak bunlardan yararlanabiliriz.

Bir Evi Olan Engelli Maaşı Alabilir mi?

Evi olan bir engelli bireyin evinin olması, kirada olması engelli aylığı almasına engel değildir. Bulunduğu yerdeki Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfına giderek başvuru yapması yeterli olacaktır. Yapılan araştırmalar sonucunda kişiye maaşı bağlanacaktır. Evinin dışında eğer kişi çalışıyor ise bu durum değişiklik gösterebilir. Sigortası olan bir engelli vatandaş bu aylıktan yararlanamaz.

Engelliler İçin İş İmkanları Nelerdir?

Unutmayın ki engelli olmak bir engel değildir. Bu yüzden kendinizi kısıtlamak veya sosyal hayatınızdan, ihtiyaçlarınızdan vazgeçmek zorunda değilsiniz. Engelliler çalışamaz diye bir kuralda yoktur. Çalışmak isteyen tüm engelli vatandaşlar için bir çok iş imkanı vardır. Özel ve kamu sektörü için birden fazla ilan görebilirsiniz. Bu kurumların başında iş-kur gelmektedir. Resmi sitesinden tüm engelli ilanlarını görebilir ve başvuru yapabilirsiniz. İşkur her sene kendi bünyesinde engelli iş ilanları vermektedir. Haberdar olmak ve başvuru yapmak için kayıt olabilir, e-Devlet şifreniz ile giriş yapabilir ve ilanları inceleyebilirsiniz. Özel olarak kariyer.net, eleman.net gibi sitelerden de ilanları takip edebilirsiniz.

Engelli Maaşları 2021

Engelli aylığı ve yüzde 40 üzerinde olan engelli maaşları, ödeme günlerini belirttik.

• Yüzde 40 engelli maaşı; 40-69 engelli aylık maaşları 536,00 TL. ‘den 657,00 TL.’ ye çıkarılmıştır.
• %70 ve üzeri engelli vatandaşların maaşı 2021 yılında; 1.024,00 TL. ‘dir.
• Evde bakım desteği maaşı ise 2021 yılında; 1.657,00 TL.’ olmuştur.

SGK’ dan geliri olan, sigortalı olarak çalışan geliri olan engellilere aylık bağlanmaz.

• Doğum tarihinin son rakamı; 0-5 olan kişilere her dönemin 5. günü,
• Doğum tarihinin son rakamı; 1-6 olan kişilere her dönemin 6. günü,
• Doğum tarihinin son rakamı, 2-7 olan kişilere her ayın 7. günü,
• Son rakamı 3-8 olan kişilere her dönemin 8. günü,
• Son rakamı 4-9 olan kişilere ise her ayın 9. günü olarak ödemeler yatırılacaktır.